XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
SARRERAGure iragan denborei album hauetako irudien bitartez pixkana-pixkanako errepasa ematerakoan, jadanik oso hurbileko garai batera iristen gara liburu honekin.
Badira, hala ere, hogei-hogeitamar urte ordutik hona pasa direnak; eta horrek esan nahi du gure gazteriaren parte on bat artean jaiotzeko zegoela edo orduantxe ari zela sortzen.
Horregatik ez da batere harritzekoa gertatuko 15-20 urteko gazte-jendeak irudi hauei Amadeo de Saboyaren album bati bezala begiratzen badie, nola eta irudiek ez dizkien beren anaia zaharragoak edo gurasoak erakusten, eta orduan, bai, orduan gertuago egiten zaie kronologia hori.
Izanez ere, sarrerako orrialde hauek erakusten dizkiguten bezalako hirurogeiko fenomenoak oraindik gaur egun bertan ere bizitzen bait dira.
Eta etengabe gogoratzen dizkigute, gainera, komunikabideek.
Telegrafo moduan bederen, baina urte horietako eta, beraz, liburu honetako argazkien garaiko eszenategi historikoa pixka bat zentratzearren, errepasa bizkor-bizkor bat emango diegu orduko gertakizun orokorrei.
Hirurogeiko urteetako
Pasa ditzagun horietako batzuk mobiolatik, entziklopedietako kronologiaz lagunduta: 1961 Lumumba, Kongoko mugimendu nazionalistaren aitzindaria hil egiten dute (Otsailean).
- Yuri Gagarin sovietarra, lehenbiziko astronauta, espaziora jaurtikitzen dute (Apirilean).
- Iparramerikarrek Kuba kastristaren Cochinos-ko Badiara egin nahi izan zuten inbasioak porrot egiten du (Apirilean).
-
- Berlingo murrua eraikitzen dute (Abuztuan).
1962 Lehenbiziko hegaldia lur-globoaren biran, John Glenn iparramerikarrak tripulatuta (Otsailean).
- Juan Carlos eta Sofia printze-printzesen ezkontza Atenasen (Maiatzean).
-
- Algeriako independentzia (Uztailean).
- Marilyn Monroe-ren suizidioa (Abuztuan).
- Lehenengo heriotza Berlingo Murruan AEDko
- Vatikanoko II. Kontzilio Ekumenikoaren hasiera (Urrian).
- Krutxof-ek Kubako base militar sovietarrak desmontatzeko agindua ematen du, USA inbasio berri bati ez ekite alde (Urrian).
- Manifestazio handiak Europan (Paris, Erroma, Ginebra, etab.etan), Espainian terrorismoaren arazoari ematen zitzaion tratamenduaren aurka (Urrian).
1963 Manifestazio berriak Europan, Julián Grimau komunista, Komite Zentraleko kidea, exekutatzeagatik; epai horri buruz ezadostasunak egon ziren espainol gobernuaren baitan (Apirilean).
-
- Juan XXIII.aren heriotza eta Paulo VI. Aitasantu berria (Ekainean).
-
- Robert Schumann frantsesaren, hau da, gerraosteko Europaren (CECA eta CED) aita izan zenaren eta bere izena zeraman Plana bururatu zuenaren heriotza (Irailean).
- Ben Bella Algeriako lehendakari (Irailean).
- Adenauer-en erretirada (Urrian).
- John Kennedy lehendakariaren asesinatoa (Azaroan).
1964 Pandit Nehru-ren heriotza, Indian (Maiatzean).
- Togliati, Italiako alderdi komunistako idazkari orokorraren heriotza (Abuztuan).
- Frei kristau demokratak irabazi egiten dio Ezker Fronteko Allenderi Txilen (Urrian).
- Tokioko olinpiadak (Urrian).
- Martin Luther King, bakearen Nobel sariaren irabazle (Abenduan).
1965 Winston Churchill-en heriotza (Urtarrilean).
- Eskalada amerikarra Vietnam-en (Otsailean), napalm-ezko bonbardeoekin (Apirilean).
- White astronauta iparramerikarraren
- Le Corbusier, arkitektura garaikideko figura kapitala izan zenaren heriotza (Abuztuan).
-
- Ernesto Che Guevara-k gerrilarekin jarraitzen du eta Camilo Torres apaiza, Kolonbiako sendi patrizio bateko semea, berari atxekitzen zaio (Urrian).
- Vatikanoko II. Kontzilioaren bukaera (Abenduan).
-Geminis VI
1966 Hippy-en finkamendu handia Californian (Urtarrilean).
- Camilo Torres borrokan hiltzen da (Otsailean).
- Breznev PCUSeko idazkari orokor (Martxoan).
- Txinako Iraultza Kulturala (Ekainean).
- Santanak irabazten du Wimbledon-en (Uztailean).
- Betebeteko arrakasta
- Speer eta Von Schirach, Nuremberg-eko Prozesuan kondenatuak izan ziren naziak, irten egiten dira Spandau-ko presondegian hogei urteko zigorra bete ondoren (Urrian).
1967 Oppenheimer fisikari iparramerikar eta bonba atomikoaren sortzailearen heriotza (Otsailean).
- Svetlana Stalinek asilo politikoa eskatzen du Mendebaldean (Martxoan).
-
- Estatu-kolpe militarra Grezian (Apirilean).
- Konrad Adenauer-en heriotza (Apirilean).
- Zazpi Eguneko Gerra Israelen eta herrialde arabiarren artean (Ekainean).
- Che Guevararen asesinatoa (Urrian).
- Lehenbiziko bihotz-aldaketa egiten dio Barnar Dk.ak Washkansky, Hego Afrikako hiritarrari (Abenduan).
- Greziako Konstantinoren erbesteratzea (Abenduan).
1968
- Luther King-en asesinatoa (Apirilean).
- Paris:
- Bob Kennedy-ren asesinatoa (Ekainean).
- Polemika
- Sajarov-en gutuna
- Sovietarren inbasioa Pragan (Abuztuan).
- Mexikoko olinpiadak (Urrian).
-
1969 Eisenhower-en heriotza (Martxoan).
- De Gaulle-ren dimisioa, Frantziako lehendakariak proposaturiko erreforma konstituzionalei buruzko erreferendumaren ondoren (Apirilean).
- USAk Vietnamen daraman politikaren aurkako protesta Berkeley-n (Maiatzean).
- Pompidou, Frantziako lehendakari berria (Ekainean).
- Lehenbiziko ilargiratzea: Armstrong, Aldrin eta Collins astronauta iparramerikarrak dira (Uztailean).
- Itzelezko pop musika-jaialdia Woodstock-en: 400.000 gazte (Abuztuan).
- Ho Chi Min, Ipar Vietnamgo Errepublika Demokratikoko lehendakaria hiltzen da (Irailean).
- Iparramerikarren erretira hasten da Vietnamen (Urrian), E. B.etan bata bestearen ondorengo manifestazio handiak egiten diren bitartean hego-ekialdeko Asiako politika iparramerikarraren aurka (Azaroan).